Atrakcje w Rejkiawiku: Kancelaria premiera w byłym więzieniu - zdjęcie tytułowe

Atrakcje w Rejkiawiku: Kancelaria premiera w byłym więzieniu

Europa, Islandia, Rejkiawik sty 20, 2022

Nie pomylę się pewnie, snując przypuszczenia, zgodnie z którymi obywatele niejednego kraju najchętniej zobaczyliby swych ministrów z premierem na czele za więziennymi kratami. Zresztą coraz częściej wznoszone na polskich ulicach okrzyki „Będziesz siedział!” podpowiadają, że antyrządowych nastrojów nie trzeba szukać daleko. Tymczasem na Islandii kancelaria premiera – symbolicznie, a może perspektywicznie? – zajmuje… budynek dawnego więzienia.

Wycieczka za karę

Dzisiejszą siedzibę rządu (Stjórnarráðshús) wzniesiono w latach 60. XVIII wieku jako pierwsze i przez długi czas jedyne więzienie na Islandii. Potrzeba jego budowy związana była przede wszystkim ze wzrostem przestępczości wywołanym klęską głodową, do której walnie przyczynił się wybuch wulkanu Katla, a także wyjątkowo niskie temperatury powodujące zlodzenie łowisk. 

W dobie transportu morskiego upierdliwość dotychczasowego modelu islandzkiego wymiaru sprawiedliwości – wysyłania obciążonych wyrokami obywateli na karny turnus do Danii – znacząco wzrosła. Ponieważ duński władca nie wyraził zgody na rozwiązanie problemu nadpopulacji skazańców przy pomocy szubienicy, konieczne okazało się wejście Islandii na penitencjarną ścieżkę zastępującą dotychczasowe outsourcowanie kwestii więziennictwa.  

Drętwy duet powitalny

Przekształcenie w zakresie funkcji budynku odbyło się w pierwszej połowie XIX wieku. Przymusowa abolicja wywołana niedoborem żywności położyła kres etapowi więziennemu. Lokatorski przestój nie trwał jednak długo – niebawem zadomowił się tu islandzki zarządca z duńskiego nadania

Stopniowe uniezależnianie od Danii urząd ten, awansowany w międzyczasie do miana gubernatora, zastąpiła posada ministra do spraw Islandii w rządzie kraju‑zwierzchnika. Na stołku tym jako pierwszy zasiadł w 1904 roku Hannes Hafstein, upomnikowiony przed wejściem do budynku.

Druga z powitalnych rzeźb oddaje zaś hołd królowi Christianowi IX, który – odwiedziwszy wyspę z okazji tysiąclecia osadnictwa obchodzonego w 1874 roku – w charakterze prezentu przywiózł ze sobą konstytucję. Właśnie ten proniepodległościowy gest został ukazany przez artystę. 

Atrakcje w Rejkiawiku: Kancelaria premiera w byłym więzieniu - zdjęcie 1

Powstrzymać rządowe macki

Uznanie w 1918 roku Islandii za w pełni suwerenne państwo doprowadziło do podniesienia statusu ministerialnego stołka do miana faktycznego premiera, co przypieczętowało inauguracyjne wciągniecie islandzkiej flagi na maszt przed budynkiem. Świadkiem tych wydarzeń był duński okręt wojenny Falk, który potwierdził ich moc prawną przy pomocy salwy armatniej. 

Atrakcje w Rejkiawiku: Kancelaria premiera w byłym więzieniu - zdjęcie 2

Nie trzeba było długo czekać, by rozrastająca się od tamtej pory rządowa machina biurokratyczna przestała mieścić się w niewielkim, jednopiętrowym budynku. Choć najbardziej reprezentacyjne pomieszczenia wraz z biurem premiera i salą obrad wciąż znajdują się w byłym więzieniu, niektóre ministerstwa wyrugowano do innych rejkiawickich lokalizacji. Obecnie prowadzone są prace związane z rozbudową więziennego trzonu kancelarii tak, aby wszystko, co rządowe, znalazło się pod jednym adresem.

Prezydencki romans

Przekształcone w urzędnicze gabinety byłe cele więzienne służyły na przestrzeni lat nie tylko ministrom islandzkiego rządu. W 1973 roku Stjórnarráðshús przyjął także biuro prezydenta, który gościł tu przez następne 23 lata aż do wyboru na ten urząd kandydata oportunistycznego wobec ówczesnego premiera. Czy będąc w świadomości tego pstrokatego tła historycznego, będziecie w stanie przejść obojętnie obok charakterystycznego budynku przy ulicy Lækjargata?

Źródła

  • https://icelandicroots.com/post/2014/07/27/stjórnarráðshús-the-reykjavík-prison
  • https://reykjaviktoday.is/place/the-government-house-stjornarradshusid-reykjavik-iceland-