Atrakcje w Rejkiawiku: Kościół protestancki Hallgrímskirkja

To najwyższy budynek Rejkiawiku, górujący potężną szarą bryłą nad mieszkalną zabudową miasta. Gdyby nie wyższy o kilka metrów 20‑piętrowy biurowiec Smáratorg Tower w Kopavogurze, mógłbym nawet napisać: „najwyższy w całej Islandii”. Pod względem rozpoznawalności bije jednak na dachy wszystkie inne budowle. Kościół Hallgrímskirkja to jedna z najpopularniejszych islandzkich atrakcji.

Kościół z woli… ustawodawczej 

O budowie największego kościoła w kraju zadecydował… islandzki parlament. W ogłoszonym w 1929 roku konkursie projektatorskim zdefiniowano pojemność świątyni na 1 200 miejsc siedzących. 

Swoistym „wezwaniem” uraczył ją zaś Hallgrímur Pétursson, czołowy islandzki poeta chrześcijański, którego żywot przypadł na wiek XVII. Jego największe dzieło – „Hymny Pasyjne” zostało przetłumaczone na 9 języków, a wśród nich, oprócz spodziewanych w tym gronie duńskiego czy norweskiego, znalazł się także węgierski. 

Pieśni te zakorzeniły się w islandzkiej świadomości religijnej do tego stopnia, że bywają grane w lokalnym radiu. Z pewnością też nieraz wykonywano je na świątynnych organach – największych w kraju. Instrument sfinansowano przede wszystkim ze środków darczyńców, którzy swymi datkami „adoptowali” poszczególne piszczałki. Psst, oficjalna strona internetowa kościoła donosi, że zostały jeszcze jakieś rurki do wzięcia. 

Islandzka Sagrada Familia

Rzeczywistości znane są co najmniej trzy niezbite dowody na istnienie nici świątynnego porozumienia między słynną barcelońską Sagradą Familią a najsławniejszym islandzkim kościołem. 

Pierwszym z nich jest źródło inspiracji architektonicznej, które w przypadku obu świątyń bije z natury. Choć osobliwa fasada utożsamiana bywa z rakietą kosmiczną, podręcznikowa interpretacja ociężałej kurtyny to… rząd bazaltowych kolumn, charakterystycznych dla islandzkiego wybrzeża.

Drugim, tym razem znacznie mniej chlubnym argumentem porównawczym, są opóźnienia budowlane. Trzeci zaś w naturalny sposób wynika z drugiego – projektant kościoła Hallgrímskirkja, Guðjón Samúelsson – etatowy architekt Islandii, który na swym koncie miał między innymi główny budynek rejkiawickiego uniwersytetu czy gmach teatru narodowego, podobnie jak Antoni Gaudí, nie dożył ukończenia swego największego dzieła.

Oczywiście skala opóźnień w obu przypadkach zachowała współmierność do wielkości świątyni. Na wydłużenie zainaugurowanych w 1937 roku prac projektowych Guðjóna Samúelssona początkowo miała wpływ druga wojna światowa, a potem… potem było już tylko gorzej. Choć od rozpoczęcia etapu budowlanego w 1945 roku do oddania do użytku dolnego kościoła minęły ledwie 3 lata, nie należało tego wyniku traktować jako prognostyku w kontekście dalszych faz konstrukcyjnych. 

Mimo bogatego repertuaru przeciwności, drogą historii budowy docieramy do podstawowego rejkiawicko‑barcelońskiego rozróżnienia świątynnego: w przeciwieństwie do Sagrady Familii, kościół Hallgrímskirkja został ukończony – w 1986 roku, a więc 49 lat od chwili poczynienia pierwszych projektowych kresek i 41 lat od wbicia łopaty w ziemię.

Najsłynniejsza (i jedyna?) panorama Rejkiawiku  

Parlamentarny ukaz kościelny zakładał, że powoływana do życia świątynia dysponować będzie wieżą o potencjale telekomunikacyjnym. Guðjón Samúelsson stanął na wysokości zadania, projektując 73‑metrową konstrukcję, z której rozpościera się doceniana przez turystów panorama Rejkiawiku.

Kościelny punkt widokowy zastąpił zajmujący wzniesienie od 1793 roku kopiec widokowy upamiętniony w jego nazwie. Skólavörðuholt dosłownie oznacza „szkolne wzgórze kopca” i tak jak obecnie, wykorzystywane było w celach obserwacyjnych.

Podczas gdy wstęp do kościoła jest darmowy, za wjazd na szczyt wieży trzeba zapłacić 1 300 koron. Widoki warte są jednak takiego wydatku (a nawet jeśli by nie były, to lepszych w okolicy próżno szukać).

Przedkościelny wiking

Dystansując się od frontowej fasady kościoła, aby objąć całość Jej Wysokości w obiektywie, nie sposób nie zauważyć pomnika Leifura Eiríkssona. Najsłynniejszy islandzki wiking dzierży miano pierwszego Europejczyka, który dotarł do wybrzeży Ameryki około roku tysięcznego, a więc jakieś pięćset lat przed Kolumbem bezprawnie legitymującym się tym tytułem w powszechnie panującej opinii.

Statua, która w 1931 roku zajęła bezkościelny wówczas plac, stanowiła amerykański prezent z okazji tysięcznej rocznicy obrad parlamentu Alþingi. Dość osobliwym aspektem historii tego podarunku jest fakt, że Amerykanie samych siebie również uraczyli identyczną rzeźbą, która stanęła w mieście Newport News w stanie Wirginia.